وقتی دنیا دور سرمان می چرخد

گروه سلامت- دنیا دور سرتان می چرخد، احساس می کنید قادر نیستید تعادل تان را حفظ کنید و هر لحظه ممکن است نقش زمین شوید.
    همراه شدن این وضعیت با علائمی مانند تهوع و استفراغ، وزوز گوش، کاهش شنوایی و اختلال تعادلی تائید می کند که شما مبتلابه سرگیجه هستید که ممکن است عارضه ای موقت و خوش خیم باشد یا این که خبر از اختلالات و بیماری های جدی تری بدهد. درواقع سرگیجه اختلالی است که از مغز یا گوش میانی نشات می گیرد.
    متخصصان مغز و اعصاب، سرگیجه را به دو نوع محیطی یعنی ناشی از اختلال در گوش داخلی و نوع مرکزی که ناشی از اختلال در هسته عصب هشتم مغزی و ارتباطات و مسیرهای مرکزی آن است، تقسیم می کنند.
    دکتر فهیمه حاجی آخوندی، متخصص مغز و اعصاب می گوید: سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای است که پزشک را به سمت بیماری زمینه ای و علت سرگیجه هدایت می کند. سرگیجه محیطی معمولاخوش خیم محسوب می شود و ناشی از اختلال در مجاری نیم دایره ای دهلیز گوش داخلی است. همچنین عفونت گوش داخلی یا عفونت عصب هشتم مغزی نیز در بروز سرگیجه محیطی نقش دارد. خوب است بدانید که معمولاتهوع و استفراغ، وزوز گوش، کاهش شنوایی و اختلال تعادلی با سرگیجه همراه است.
    این متخصص در گفت و گو با جام جم درباره دیگر عوامل موثر در بروز سرگیجه محیطی می افزاید: علل دارویی، ضربه به سر و دیگر بیماری های گوش داخلی نیز به بروز سرگیجه های محیطی کمک می کند. خوشبختانه سرگیجه محیطی در اغلب موارد، خوش خیم و با روش های درمانی ساده قابل کنترل است.
    
    سرگیجه ناشی از اختلالات مغزی
    به گفته دکتر حاجی آخوندی، سرگیجه مرکزی ممکن است ناشی از اختلال در خون رسانی به قسمت هایی از مغز (ساقه مغز و مخچه)، وجود التهاب یا اثر فشاری در این قسمت ها باشد که تشخیص این نوع سرگیجه و افتراق آن از نوع محیطی بسیار اهمیت دارد. بیماری ام اس و میگرن هم ازجمله علل سرگیجه مرکزی است. حتی سرگیجه به صورت نه چندان شایع، می تواند علامت بیماری هایی مانند پارکینسون باشد.
    وی تاکید می کند: سرگیجه مرکزی اغلب همراه با علائمی همچون دوبینی، اختلال بلع، سکسکه، گزگز و مورمور شدن ناحیه دور دهان یا نیمه صورت، ضعف و بی حسی اندام ها اتفاق می افتد. بروز این علائم همراه با سرگیجه حاد و ناگهانی دلالت بر مرکزی بودن سرگیجه دارد و باید بسرعت مورد بررسی های دقیق مغزی شامل تصویربرداری با MRI و بررسی عروقی قرار گیرد. وجود فاکتور های خطر مثل سن بالا، دیابت، فشار خون، بیماری عروق کرونر و سابقه سکته مغزی نیز احتمال مرکزی بودن سرگیجه را زیاد می کند.
    
    تشخیص سریع نوع سرگیجه
    به خاطر داشته باشید که همراه بودن سرگیجه با علائمی مانند کاهش شنوایی و وزوز گوش می تواند نشانه سرگیجه محیطی باشد، اما وجود این علائم به معنای نفی ابتلابه سرگیجه مرکزی نیز نیست.
    دکتر حاجی آخوندی در این باره توضیح می دهد: شدت سرگیجه و تهوع و استفراغ همراه آن در سرگیجه های محیطی بسیار وخیم تر است، اما این نکته نیز نمی تواند با اطمینان بالا، تفکیک کننده سرگیجه محیطی از مرکزی باشد. افتراق سرگیجه محیطی از مرکزی حتما باید از سوی پزشک و در صورت نیاز با انجام آزمایش ها و تصویربرداری از مغز انجام شود. به یاد داشته باشید که این تشخیص از آن رو بسیار اهمیت دارد که سرگیجه های مرکزی معمولاخطرناک تر است و نیاز به درمان های اختصاصی دارد.
    
    بیماری هایی که با سرگیجه می آید
    آیا برخی بیماری ها یا مصرف برخی داروها نیز می تواند با سرگیجه همراه باشد؟
    دکتر حاجی آخوندی با اشاره به این که سرگیجه های خوش خیم که معمولاناشی از اختلالات یا عفونت گوش داخلی است، به صورت دوره های چند ساعته و همراه با وزوز گوش و کاهش شنوایی پیش رونده تظاهر می کند، در پاسخ می گوید: همچنین سرگیجه ممکن است نشانه ای از بیماری های مهم تری نظیر بیماری ام اس یا ضایعات التهابی دیگر ساقه مغز باشد. سکته مغزی و اختلال خون رسانی به ساقه مغز و مخچه نیز از بیماری های بدخیم تری است که ممکن است با سرگیجه تظاهر کند.
    
    داروهایی که سرگیجه می آورد
    به گفته دکتر حاجی آخوندی، گاهی نیز سیستم گوش داخلی و عصب هشتم مغزی متصل به آن به مصرف برخی داروها نظیر جنتامایسین حساسیت نشان می دهد و با سرگیجه بروز می کند. مسمومیت یا مصرف بیش از حد برخی داروها نیز به طور شایع سبب بروز سرگیجه می شود که داروهای خواب آور و آرامبخش، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدتشنج مهم ترین آنهاست. همچنین مصرف همزمان چندین داروی ضد فشار خون با دوز بالانیز می تواند سبب بروز حالت سبکی سر و سنکوپ شود که گاهی با سرگیجه اشتباه گرفته می شود.
    
    اولین اقدام در صورت بروز سرگیجه
    بی شک سالمندان بیشتر در معرض خطر ناشی از عوارض سرگیجه هستند و بر این اساس، در صورت بروز سرگیجه حاد و ناگهانی در آنان و بخصوص در صورت وجود فاکتورهای خطر نظیر دیابت، فشار خون، سابقه سکته مغزی و بیماری عروق کرونر باید فورا به اورژانس انتقال داده شوند.
    دکتر حاجی آخوندی با اشاره به این مطالب می افزاید: در مورد دیگر سرگیجه های ناگهانی و بدون سابقه خاص نیز بهتر است بیمار از راه رفتن و ایستادن پرهیز و به اورژانس مراجعه کند. در صورت بروز نوع غیر حاد سرگیجه نیز بیمار باید برای بررسی به صورت سرپایی مراجعه کند.
    
    پیشگیری و درمان سرگیجه
    به گفته دکتر حاجی آخوندی، سرگیجه های خفیف و متوسط با دارودرمانی کنترل می شود، اما در مورد سرگیجه های شدید از داروهایی که خاصیت آرامبخشی دارد و برای برطرف کردن تهوع نیز از داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می شود. البته درمان واقعی سرگیجه به بیماری زمینه ای ایجاد کننده آن بستگی دارد.
    این متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر این که اغلب بیماری های منجر به سرگیجه اکنون قابل پیشگیری نیست، می افزاید: تلاش برای کنترل عوامل خطر بروز سکته مغزی شامل قند و فشار خون و اضافه وزن در کاهش احتمال بروز سرگیجه مرکزی موثر است. همچنین اجتناب از ضربه به سر و گردن نیز در پیشگیری از بروز سرگیجه اهمیت دارد.
     
منبع: جام جم، شماره 4084 به تاریخ 7/7/93، صفحه 24 (سلامت) ، نویسنده: پونه شیرازی