بی اختیاری ادرار و ام اس

وسواس؛ تیری که سلامت مثانه شما را نشانه رفته است

یک متخصص نورویورولوژی از عادت های غلط مخل تندرستی و عوارض ناشی از آنها می گوید

مثانه عضوی عضلانی است که وظیفه نگهداری ادرار و انتقال آن به مجرای ادرار را برعهده دارد. به طور معمول ورود حجمی حدود 250 تا 300 سی سی ادرار به مثانه کافی است تا این عضو فرمان تخلیه را برای مغز صادر کند. می دانید که سیستم عصبی بدن در ایجاد احساس پر شدن مثانه و همچنین احساس نیاز به دفع ادرار نقش قابل توجهی دارد و هرگونه اختلال در عملکرد مثانه و سیستم عصبی می تواند جسم و زندگی طبیعی فرد را با مشکلات فراوانی مواجه کند.

یکی از این اختلالات «مثانه نوروژنیک یا مثانه عصبی» است. متاسفانه بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، ام اس، پارکینسون و حتی آسیب های نخاعی می تواند بر عملکرد سیستم عصبی تاثیر بگذارد و سیستم دفع ادرار را مختل کند. اما نکته مهم و قابل توجه این است که همیشه بیماری ها و حوادث ما را دچار مشکل مثانه نوروژنیک نمی کند و گاهی عادت هایی ساده و به ظاهر کم اهمیت نیز ما را برای همه عمر دچار این بیماری می کند.

    دکتر مهری مهراد در این باره به «ایران» می گوید: هرگونه اختلال در عملکرد سیستم عصبی مثانه باعث می شود دفع ادرار بدرستی و در زمان مناسب صورت نگیرد. این اختلال،«مثانه نوروژنیک یا مثانه عصبی» نامیده می شود که به دو شکل بروز می کند.

    مثانه شل «Flaccid» یکی از انواع مثانه عصبی است که در آن عضلات مثانه بدرستی منقبض نمی شود و اعصاب مثانه با وجود پر بودن آن هیچ پیامی برای تخلیه ادرار به مغز مخابره نمی کند. در چنین شرایطی بیمار با پر شدن بیش از حد مثانه، دچار بی اختیاری ادرار می شود.

    مثانه اسپاستیک «Spastic» نیز نوعی دیگر از مثانه عصبی است که معمولاً به دنبال آسیب طناب نخاعی بالای قوس انعکاسی ایجاد می شود و فرد مبتلا با حداقل حجم مایعات موجود در مثانه و قبل از پر شدن ظرفیت مثانه، احساس پری مثانه و دفع ادرار دارد. متاسفانه در صورت حاد شدن این وضعیت، بیمار حتی با حدود 50 سی سی ادرار هم دچار دفع بدون کنترل ادرار می شود.

    رئیس انجمن نورویورولوژی می افزاید: مثانه شل معمولاً به دنبال بروز برخی از بیماری ها مانند دیابت،   ام اس، پارکینسون، برخی جراحی ها در ناحیه کمر و حتی آسیب های نخاعی ایجاد می شود اما گاهی با بیمارانی مواجه می شویم که بدون ابتلا به هیچ یک از این بیماری ها از این اختلال رنج می برند. بررسی ها و تحقیقات مستمر نشان داد این بیماران قربانی برخی عادات نامناسب خود شده اند.
    این دسته از بیماران به دلیل وسواس یا داشتن شغلی حساس ساعاتی طولانی ادرار خود را نگه می دارند و آن را دفع نمی کنند. این عادت در طولانی مدت باعث تنبل شدن مثانه خواهد شد. به عبارت ساده تر می توان گفت: هنگامی که مثانه پر می شود به مغز دستور دفع صادر می کند، اما فرد با بی توجهی به این دستور سطح حساسیت مثانه را افزایش می دهد و عملکرد سیستم عصبی مثانه را مختل می کند. انکار های مداوم، حس فرد به دفع ادرار را کاهش می دهد و او برای دفع ادرار دیرتر اقدام می کند. با گذشت زمان و پیشرفت اختلال در عملکرد سیستم عصبی، عضلات دیگر بدرستی منقبض نمی شوند. از سوی دیگر پر ماندن مثانه برای طولانی مدت به شل شدن و کش آمدن عضله های مثانه منجر می شود. در چنین شرایطی، مثانه کارایی خود را از دست می دهد و دچار تنبلی می شود.

    این متخصص ادامه می دهد: چندی قبل بیماری داشتم که در سن 28 سالگی دچار تنبلی مثانه شده بود و باید برای دفع ادرار از سوند یا از دستگاه «ساکرال نورو مدولاسیون» استفاده می کرد. این بیمار که کارمند یکی از ادارات بود، تنها به دلیل وسواس از صبح تا ساعات پایانی روز از سرویس بهداشتی اداره استفاده نمی کرد و تخلیه را موکول به منزل می کرد. این در حالی است که یک فرد به طور عادی باید حداقل 5 بار طی روز مثانه خود را تخلیه کند. به گفته دکتر مهراد، باقی ماندن طولانی مدت ادرار در مثانه احتمال ابتلا به عفونت ادراری و حتی نارسایی کلیه ها را نیز افزایش می دهد. سم و املاح موجود در ادرار در صورت باقی ماندن در مثانه، دوباره جذب بدن می شوند و زمینه بسیاری از بیماری ها را فراهم می کنند. از سوی دیگر باقی ماندن ادرار در مثانه باعث می شود ادرار به سمت کلیه ها بازگردد و شرایط نارسایی کلیه ها را فراهم کند.

    رئیس انجمن نورویورولوژی می گوید: معمولاً به این بیماران توصیه می شود برای در امان بودن از عوارض این بیماری در ساعات مشخص از سوند برای تخلیه ادرار استفاده کنند. البته این را هم نباید فراموش کرد که استفاده از سوند هم بسیار سخت و دردناک است؛ کما اینکه شرایط برخی عفونت ها را نیز فراهم می کند. راهکار دیگر استفاده از دستگاه «ساکرال نورو مدولاسیون» (sacral nerve stimulator modulation) است که در نخاع بیمار جاسازی می شود. وی در خاتمه تاکید می کند: بار دیگر این جمله تکراری اما ارزشمند را باید خاطرنشان کنم که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اصلاح برخی عادت های رفتاری مانند وسواس و همچنین کنار گذاشتن تنبلی و تخلیه بهنگام، گام بزرگی است که بسیاری از افراد جامعه می توانند برای تداوم سلامت خود بردارند.
    

منبع:  روزنامه ایران، شماره 6526، نویسنده: پرستو رفیعی