استرس وتاثیرمشکلات اجتماعی برسلامت روان

بررسی استرس از دیدگاه اجتماعی و تاثیر مشکلات اجتماعی بر سلامت روان و راه های کاهش استرس

استرس عاملی است که واکنش های جسمی،عاطفی ، ذهـنی ورفتـاری نامنا سـبی را در ما به وجـود می آورد .فشارهایی که ازدنیای بیرونی به ما وارد می شود ، عامل ایجاد استرس است.

چه عواملی درایجاد استرس نقش دارند؟

خیلـی مسائل می تواند دربروز استرس نقـش داشته باشند اما به طـور کـلی مهمترین عـلل به وجودآورنده ی استرس درانسان مواردی است که به آنها اشاره می کنیم:

مرگ عزیزان ، طلاق وجدایی والدین یا فرزندان ، زنـدانی شدن ، ازدواج کردن ، اخراج از کار، تغییر شغـل ، بازنشستگی ، ناکامی وشـکـست درامـور زندگی ، کـشمـکـش ، ناسـازگـاری وتعـارض با خـود یا دیگران ، نــداشـتن درآمـد کافی یا نـداشتن شغل منـاسـب ، نداشتن دوست وفامیلی که انسان به حمایت آنها امیـدوار باشد ، معلولیت یا داشتن یک معـلول درخانـواده ، بچه دارنشدن یک زوج ، بیماری شدید وغیرقابل درمان یا سخـت درمان ، فشارهای کاری واستراحت ناکافی برای تجدید قوا ، نداشتن امنیت شغـلی ، اقـتصاد ضعـیف خانـواده حوادث واتفاقات تلخ ، نـوع نگـرش ما تأثیر استرس راکم یا زیاد می کند.

- اگر بخـواهیم عـوامل ایجاد استـرس رامـرور کنیـم می تـوانیم به عـوامل فیـزیـکی ومحیـطی که روی فرد تأثیردارد اشـاره کنیم ایـن محرکهـا مانندصـداهای خیلی شدید ، آلودگی هو ا، آلودگی محیط زیست ، مشکلات رفت وآمد و… همه می توانند استرس زا باشند. البته باید توجه داشته باشیدکه تنها این محرک ها نمی توانند سبب شوندکه فرد واکنشهای نابهنجار داشته باشد.

درواقع تفسیری که فرد ازمسئله دارد نیز بی تأثیرنیست .نقش شنـاخت فرد ، نقش نگرش های منفی ،نقش تحریف های ذهنی که فرد نسبت به موضوع دارد ، همچنین ویژگی های شخصیتی افراد نیـز تأثیـر گـذار است .

به طـور مثال ، میزان نگرانی افراد به عبارتی حالات نوروز، می تواند ازعوامل زمینه ساز استرس باشد.در این افراد تهدید های خیلی جزئی هم می تواند واکنش های شدیدی را به دنبال داشته باشد .

پس درباره ی عوامل فیزیکی ومحیطی شاید بتوان گفت ، اغلب روی افـراد متفاوت تأثیـرات مشابهی دارد.اما درباره ی استرسهایی که منبع انسانی ،اجتماعی ، شغلی وخانوادگی ، ازنظر هریک ازماتفسیر متفاوتی می شود.

درآخربایدیادآور شدکه تنها عواملی که فـرد را وادار می کند رفتاری نابهنجار نشـان دهد ونتـواند سازگاریش را حفظـ کندحتما نباید خیلی شدید وناراحت کننده باشند.

امکان دارد عوامل خیلی جزیی هم وقتی که خیلی زیاد شدند ، فرد را ازپادرآورند مانند حجم زیاد کار یا انجـام کـار زیاد در زمان محدود ، این عوامل ممکن است مدتی شخص رارنج دهد وآستانه ی تحمل فرد را کاهش داده به صـورتی که حتی بایک اتفاق ساده به طورمثال،پاره شدن بند کفش تعادل خودرا از دست بدهد.

نشانه های استرس :

برای اینکه بفهمیم دچار استرس شده ایم یا نه باید به برخی نشانه ها توجه کنیم.

نشانه های ذهنی استرس : مشکلات حافظه ، مشکل درتصمیم گیری ، ناتوانی درتمرکز فکر ، منفی نگری ، تکراربعضی کارها وحرفها ، قضاوت ضعیف ، ندیدن واقعیتها .

نشانه ها ی عـاطفی استـرس :

حساسیت زیاد نسبت به بـرخی مسایل ، بی قـراری واضطـراب ، افسـردگی ، عصبانیت وپرخاشگری

نشانه های جسـمی استـرس :

سـردرد، مشکلات گـوارشی ، دردعضـلانی ، اختـلا ل خواب ،خستگی ، دردقفسه ی سینه فشارخون بالا ، کاهش یا افزایش وزن ، آسم یا تنگی نفس ، مشکلات پوستی

نشانه های رفتـاری استـرس :

پـرخـوری یا کم خـوری ، خـواب زیاد یاکم، کناره گیـری از جمع ، نپذیـرفتن مسئـولیت مصرف زیاد سیگار ، الکل ، مـوادوبـرخی داروها ، دندان ساییدن ویا فشار دادن فکها روی هم ،انجام کارهای عجیب ماننـد خریدن یک کالای گران وغیرضروری، ازدست دادن خلق وخوی خوب .

اثرات نا مطلوب استرس برسلامتی :

استرس باعث ضخیم شدن شریان ها ودرنتیجه ناراحتی های قلبی می شود.

استرس باعث ایجاد ضایعات دهانی مانند آفت می شود. استرس خطر ابتلاء به بیماری قلبی ودیابت را افزایش می دهد .استرس موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.استرس باعث زیاد شدن چربی خون می شود .استرس سبب اختلال درحافظه ی کوتاه مدت می شود .

کدام عوامل بیشترین استرس رابه ما وارد می کنند ؟

در زندگی ۱۰رویداد مهم وجود دارد که بیشترین استرس را به ما وارد می کند. ممکن است شمایی که هم اکنـون این مطلب رامطالعه می کنید چندتایی از آنها را تجربه کرده باشید :مرگ والدین یایکی از اعضای خانواده ، طلاق ، جـدایی ازوالدین یا فرزندان ، زندان مرگ یکی از اقوام نزدیک،حوادث وبیماریهای خطرناک،ازدواج،اخراج از کار، تغییر شغل وباز نشستگی .

استرس های کوچک تر خطرناکترند: گاهی درتصور یک فرد استرس با اضطراب اشتباه می شود . مثلا ممکن است شخص بگـویداستـرس دارد درحالی که اضطـراب دارد ونگـران است ویابـرعکس .

اگـر شما دروضعیت وشـرایط سختـی قـرار بگیـریدوباتـوجه به امکانات درونـی وبیرونی تان نتوانید ازعهده ی آن وضعیت ومشکل برآیید ، به طور قطع نتیجه آن فقط نگرانی واضطراب نخواهد بود .افسردگی ، بیماریهای جسمی مانند زخم معده ، درماندگی واستیصال می تواند عواقب چنین موقعیتهایی باشد.در این شرایط می توانیم بگوییم شما دچار استرس شده اید .

عوامل واتفاقات زیادی ممکن است در ایجاد استـرس نقش داشته باشند. ایـن عـوامل یا اتفاقات رامی تـوان به دو دسته تقسیم کرد :

دسته ی اول عوامل مهم اما با تکرار کم ودسته ی دوم عوامل کم اهمیت تراما با تکرار بالا . مرگ یکی از اعضای خانواده یا فامیل ویادوستان صمیمی ونزدیک دردسته ی اول جای می گیرند وعواملی مانند تـرافیک ، بیکاری ، مـریضی دردسته ی دوم ، اما جالب اینجاست که دسته ی دوم باوجود اهمیت کم ، تأثیرات مخرب تری روی سلامت روان وجسم می گذارند.

نوع واکنش افراد نیز دربرابر عوامل وشرایط استرس زا متفاوت است . ممکن است بـرخی افـراد عصبانی شـوند و داد و فریاد راه بیندازند ، برخی افراد گریه کنند وبرخی خودراباکتاب خواندن یا فیلم دیدن سرگرم می کنند .

استرسور های کمرشکن :

درسالهای اخیر شاهد رشد غیرقابل باورواعجاب انگیـزقیمت زمین ومسکن درشهـرهای بـزرگ به خصـوص کلان شهر تهران بودیم این عامل درکنار عوامل دیگرموجب سخت ترشدن زندگی مردم وافزایش فشارهای روانی درجامعه شد.

بسیاری ازصاحب خانه ها بادیدن اوضاع روبه رشد قیمت زمین ومسکن ، تبر استرس رابرگردن مستأجران خـود فرود آوردند.هـر کس اندک هـزینه ای که بابت دریافت وام خـرید مسکن به بانک های مسکن سپـرده بود بیـرون کشید وبابت افزایش قیمت رهن آپارتمان دودستی تقدیم صاحبخانه کرد.افزایش اجاره بها باعث افزایش فشارهای اقتصادی بربسیاری ازمستأجرین شد .

نتیجه ی آن هم معلوم است ، استرس وفشارهای روانی بیشتر به قشری از جامعه که توان مالی زیادی ندارند.

غول گرانی وچراغ جادوی قلابی:

غول گرانی هرچند وقـت یکبارسـرازچـراغ جـادوی قـلابی خـود بیـرون می آورد وچنـان هـمه راغافـل گیر می کندکه کسی حریفش نمی شود.دراین کش وقوس گرانی مسکن ، بازار کالاهای اساسی وموردنیاز مردم هم وضع دلخوش کننده ای ندارد وهر روز شاهد گرانی یک یا چند نوع ازمایحتاج زندگی هستیم .

قیمت گوشت ومرغ وتخم مرغ ، میوه وسبزیجات ولباس بادرآمدهای مردم همخوانی ندارد، به خصوص اگر چند تا بچه ی قد ونیم قد هم دریک خانواده وجود داشته باشند که دیگر باشغل دوم وسوم هم نمی توان حریف مخارج آنها شد.

ترافیک وآلودگی هوا:

این یکی اما قضیه اش با آن دو تای دیگر کمی فرق می کند . فرق آن هم دراین است که ترافیک پولدار وفقیر نمی شناسد که اگر یک نفر مایه دار با ماشین بنزش احیانا خواست از مرکز شهر به منزل خود درشمال تهران برود مسیر را برایش باز می کنند . ترافیک وآلودگی هـوا تأثیرش روی همه ی مردم اسـت .

البته قبول داریم که بازهم بیشتـر فشارش روی همان قشـر معـروف آسیب پذیر است .

راستـش اینجا جای اظهارنظـرهای کارشناسی وارائه ی راه حل بـرای حل مشکلات در بخش های مسکن ، گرانی کالاها وترافیک سنگین شهر تهران نیست.

به یقین همه از این مشکلات آگاهیم وبرای حل آنها نیز مسؤلین محترم دردولت،مجلس قوه ی قضائیه وشـوراهای شهـر مشغـول انجام کارهـای کار شنـاسی وارائه ی راهـکارهای مناسـب حـل این معضلات هستند .

ما فقط خواستیم بگوییم که این سه عامل هم جزء عوامل استرس زا محسوب می شـوند که اگربه حال خـود رها شـوند مردم جامعه رابا مشکلات واختلالات جسمی وروانی زیادی مواجه خواهد کرد .

معنویت وسلامت روان:

ایـن موضـوع که انسـان هایی که معنـویت ، هسته ی اصـلی زندگی شـان را فـرا گرفته از سـلامـت روانی بیشتـری برخـوردارند در تحقیقات علمی هم ثابت شده است . اینگونه افراد دربرابر مشکلات و عوامل استرس زا مقـاومت وتحمل زیادتری دارند . عزت نفس این افراد بیشتر است ومهارت های اجتماعی قوی تری دارند .

برای این حـرفمان هم دلیل داریم : بنیامین راش ، روان شناس مشهور می گـوید:«معنویت ومذهب آن قدر برای پرورش سلامت روان اهمیت داردکه هوا برای تنفس ».

تکنیک های دفع استرس:

شنا کردن ، آبی برآتش استرس:

بـرای دفع استـرس مـراجعه به استخـر وشنا کـردن بسیار مفید است . شناکـردن مـوجب تـرشح هـورمون اندروفین (هورمون ضداسترس) شده ، فشار وتنش را درعضلات به کمترین مقدار خـود می رساند واحساس سبکی وآرامش زیادی به انسان دست می دهد .

ماساژ ،رهایی از استرس:

ماساژعضلات باعث رهایی آنها از تنش ها وفشارهای روزانه خواهد شد . جـریان خون دربافت ها افزایش پیدامی کندو درنتیجه اکسیژن وموادغذایی بیشتری به آنها می رسد.

دویدن ،دوری ازاسترس :

دردویـدن مـزایای زیادی وجـود دارد که ممکن است بابسیاری از آنها آشنا باشیـد. سلامت وشادی ، متعادل شـدن وزن ونیز تناسب اندام اولین چیزی است که به نظـر می آید .

اما روانشناسان ورزشی علاوه بـراین معتقدند دویدن شخص را تکامل می بخشد وباعث دفع استرس وفشارهای روانی می شود .

دویدن باعث بالارفتن سطح اکسیژن درمغـز ودرسایر بخش های بدن می شـود . بدن شما اندروفین بیشتری آزاد کرده که موجب نیرومندی ولذت درحین سلامت خـواهد شد . این هـورمـون به گیـرنده ها ی تسـکین درد درنـورون ها متصل می شود . این گیرنده ها ، شبیه گیرنده هایی هستند که داروهایی مانند مرفین و یا مواد مخدر به آن اتصال پیدا می کنند . پس از اتصال ، این هـورمـون مانع انتقال پیام های درد به مغـز می شـوندونیـز فشارهای عصبی راکاهش می دهد . این هورمون مسکن طبیعی بدن است وموجب سرخوشی وخوشحالی می شود .

نورفیدبک،تکنیکی جدید برای درمان ومقابله با استرس:

نورفید بک روش غیر دارویی ومؤثر در درمان اختلالات عملکردی مغـز و نیز ارتقای عملکـردهای مثبت آن است . دراین روش امواج مغزی با استفاده از دستگاه نورفیدبک بـر روی یک صفحه ی نمایشگـر نشان داده می شـود وفـرد می تواند امواج مغزی خود رامشاهده کند .

یک دوره کامل درمان یا ارتقاءعملکرد مغز وفعالیتهای ذهنی بین۳۰تا۴۰جلسه طـول می کشد اما فـرد می تـواند ازهمان هفته های نخست بهبـود وضعیت رادرک کند . محـاسن این روش نسبت به روش های دارویی بی ضـرر بـودن آن بـرای محیط بیـوشیمیایی مغـز است . نـورفید بک تنها از بـررسی امواج دلتا ، تتـا ، آلفا وبتا که از مغـز ساطع می شود بـرای عملکرد بهتر مغز بهره می برد .

پژوهش های متخصصین مغز واعصاب ثابت کرده است امواج تتا امواجی هستند که با کارایی بالاتر وافـزایش خلاقیت امواج بتا به قدرت تمرکز ودیگر فعالیتها های شناختی وامواج آلفا با آرامش وامواج دلتا باخواب عمیق وافـزایش عملکـرد سیستم ایمنی بدن مرتبط هستند .نور فید بک در درمان اختلالاتی مانند اضطراب ، استرس ، تشویش ونگرانی وهمچنین اختلالات خواب کاربرد دارد .

۱۰ توصیه برای مقابله بااسترس:

۱- خواب خوب وکافی داشته باشید.
۲- همواره خودتان را یک برنده ببینید.
۳- برنامه ریزی داشته باشید.
۴- «نه» گفتن راتمرین کنید،لازم نیست به تمام درخواست های دیگران پاسخ مثبت بدهیم .
۵- از نشست وبرخاست با انسانهای منفی ، نا امید وبدبین دوری کنید .
۶- نیازهایتان را از قبل پیش بینی کنید .
۷- ارتباطات خود را توسعه دهید .
۸- کارهای بزرگ رابه اجزای کوچک ترتقسیم کنید وسپس هریک راجداگانه انجام دهید .
۹- نگاهتان رانسبت به مشکلات تغییر دهید وبه آنها به چشم یک فرصت برای پیشرفت بنگرید .
۱۰- از بی نظمی بپرهیزید .