طلا و مس

معجزه عشق و ایمان
فیلم «طلاو مس» چهره ای واقعی از روحانیونی را به تصویر می کشد که در کنار مردم و مانند آنها زندگی می کنند

«آقا سید! چند روزیه چشمام دودو میزنه، سرانگشتای دستم مورمور می کنه...» این دردها را نه خود زهرا سادات جدی گرفت و نه آقا سید...!
    آقا سید فکر می کرد همه اینها از خستگی است و زهراسادات هم فکر می کرد اگر شب بخوابد و استراحت کند همه این دردها می روند. اما نه! این علائم به نظر آنها کوچک، نشانه های دردی بزرگ بودند که در وجود زهرا سادات ریختند و او و آقا سید را به چالشی بزرگ فراخواندند! چالشی که عشق و ایمان، پایه های آن را می ساخت. در اصل این آقا سید بود که وارد آزمونی دشوار شد. انگار خدا می خواست، با سنگ مَحک «طلارا از مس جدا کند» و خُب آقا سید سربلند از این آزمون بیرون آمد و نشان داد که اگر راه طلبگی را انتخاب کرده، جوهره آن را در دل داشته و می خواسته این جوهره و فطرت در موقعیتی مناسب از دلش بیرون بیاورد و آن را نمایان کند.
    منوچهر محمدی، تهیه کننده نام آشنای سینمای ایران طی 2 دهه اخیر و با ساخت فیلم های مختلف نشان داده که روحانیون و طلبه ها را نباید جدا از مردم عادی نگه داشت. نباید به دور آنها هاله ای از تقدس کشید، چنان که جرات نزدیک شدن به آنها را پیدا نکرد و همچنین نباید فکر کرد زندگی روز مره آنها با زندگی مردم دیگر فرق دارد. آنها درست شبیه همه مردم کوچه بازار زندگی می کنند با این تفاوت که انتخاب کرده اند علم معرفتی و مذهبی را مطالعه کنند تا هم خودشان به بینش بالایی دست پیدا کنند و هم بتوانند برای مردم چراغ راهی باشند. محمدی برای اولین بار دیدگاه ها خود را درباره روحانیون و طلبه ها با تهیه فیلم «زیر نور ماه» به نمایش گذاشت. فیلمی که رضا میرکریمی آن را کارگردانی کرد. کارگردانی که در آن زمان هنوز به شهرت امروزه دست پیدا نکرده بود. این دو در فیلم زیرنور ماه یک طلبه جوان و شهرستانی را نشان دادند که به تهران آمده بود تا درس حوزوی بخواند اما او در مواجه با مردم عامی، به شناختی جدید از دنیا و حاکمیت خداوند بر آن دست یافت. زیرنورماه سال 79 با تردید مسوولان در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. انگار هنوز مدیران نمی دانستند که آیا درست است طلبه ها را هم مانند مردم عادی نشان دهند یا نه، اما وقتی فیلم در جشنواره به نمایش درآمد مورد تقدیر منتقدان و مردم قرار گرفت. زیر نور ماه اولین فیلمی بود که تلاش می کرد فاصله بین روحانیون و مردم را کم کند.
    محمدی یک فیلم دیگر هم درباره روحانیون تهیه کرده، فیلمی که به قول پرویز پرستویی حالادیگر کمتر کسی خود را به دردسر می اندازد و از آن نام می برد! فیلم مارمولک... فیلمی که با محوریت این جمله معروف ساخته شد: «راه های نزدیک شدن به خدا به اندازه همه انسان هایی است که در روی زمین زندگی می کنند.» این فیلم که در قالب کمدی ساخته شد، اکران عمومی اش محدود بود، اما رکورد تماشاچیان سینما در ایران را جابجا کرد. البته این فیلم که اجازه نیافت به اکران خود ادامه دهد، محمدی را واداشت تا چند سالی سکوت کند و به قشر روحانی نزدیک نشود، اما 2 سال پیش وقتی فیلم طلاو مس به کارگردانی همایون اسعدیان را مقابل دوربین برد و آن را در جشنواره فیلم فجر به نمایش گذاشت، ثابت کرد که هنوز این طیف از مردم جامعه برایش مهم هستند. این فیلم هفته گذشته از شبکه یک سیما به روی آنتن رفت.
    بعد از نمایش طلاو مس در جشنواره، برخی از منتقدان گفتند این فیلم می خواهد هاله ای از تقدس دور روحانیون بکشد و نشان دهد آنها بهترین های جامعه هستند و گرنه به جای مرد روحانی هر مرد دیگری می توانست شوهر زهرا سادات باشد، اما این گفته را نمی توان پذیرفت. اگر آقا سید یک مرد عادی بود مانند همه مردهای دیگر کشمکش های دراماتیک در داستان شکل نمی گرفت. درام هایی معمولاموفق هستند که قهرمان و شخصیت اول آنها یک فرد خاص باشد. فردی که ویژگی های منحصر به فرد دارد که او را از دیگر مردم متمایز می کند و در فیلم طلاو مس، انتخاب یک طلبه جوان که از شهرستان برای ادامه تحصیل همراه زن و 2 بچه اش به تهران آمده اند موقعیت متمایز بودن را هم برای نویسنده و هم برای کارگردان به وجود آورده است. از طرفی با دیدن فیلم طلاو مس بیننده با دغدغه منوچهر محمدی هم سو می شود؛ برخی از مردم واقعا قشر روحانی را تافته جدا بافته از جامعه می دانند، اما آیا باید این نگاه ادامه پیدا کند یا می توان آن را تعدیل کرد و بین روحانیون و اکثر مردم آشتی برقرار کرد؟ در جایی از فیلم که آقا سید به همراه وانت دوستش به سمت حوزه می روند، دوستش خطاب به او می گوید: عمامه ات را بردار تا ما هم بتوانیم امروز کاسب شویم! همین دوست، مدام به آقا سید می گوید به خانمت بگو برای من دستی بالابزند تا من هم بتوانم مثل تو صاحب همسر و بچه بشوم.
    او می گوید: هر جا می روم خواستگاری تا می فهمند طلبه هستم می گویند باید فکر کنیم.... و این فکر کردن آنقدر ادامه پیدا می کند تا او ناامید می شود! حتی عاطفه، دختر آقاسید هم از روحانی بودن پدرش فرار می کند، وقت او با عبا و عمامه عاطفه را به مدرسه می برد، دختربچه، نزدیک مدرسه خودش می دود و می رود تا دوستانش نبینند، پدر او روحانی است. خانم پرستار بیمارستان هم نگاه کاملاانتقادی به آقاسید دارد و هیچ ابایی ندارد که با زخم زبان هایش او را برنجاند...
    در فیلم طلاو مس انگار خانم پرستار نمادی از عموم مردم است. او چند روزی مدام با آقا سید رودررو می شود و این آشنایی با خصلت های اخلاقی و رفتاری باعث می شود تا او نگاهش به این روحانی تغییر کند. آنچه پرستار را تحت تاثیر قرار می دهد، عشقی است که آقا سید به همسرش دارد. البته پرستار هم به این روحانی جوان صراحتا راه و روش عاشقی را یاد می دهد و از او می خواهد عشقش را به همسرش به زبان بیاورد و از این ابراز عشق نترسد.
    طلاو مس، هوشمندانه معصومیت زنان را به تصویر می کشد. زنی که طبق سنت و اخلاق خانوادگی که ریشه در مذهب دارد آموخته است باید با انجام کارهای خانه از خانواده اش حمایت کند به یکباره زمینگیر می شود و بیماری«ام اس» او را فلج می کند.
    زن که تا به امروز همه کارهای خانه و فرزندداری را مدیریت می کرده و از این کار هم لذت می برده حالادیگر هیچ کاری نمی تواند انجام دهد. او فقط اشک می ریزد، از خدا طلب مرگ می کند و ناامیدی و یاس همه وجود او را فرامی گیرد. اسعدیان در سکانسی که زهرا سادات تصمیم می گیرد برای عاطفه اش ماکارونی بپزد اما نمی تواند، همه عصیان او در برابر دردی که باید تحمل کند را به نمایش گذاشت و در این شرایط تنها یک نفر می تواند به زهرا سادات اعتماد به نفسش را برگرداند و آن هم آقا سید است و او ثابت می کند که وقتی عشق و ایمان در کنار هم قرار می گیرند، انسانیت بروز می کند و اینجاست که خداوند می تواند در قرآنش با افتخار بگوید که انسان بهترین  مخلوقش است.