درباره بیماری «ام اس»

چشم انداز اقدامات درمانی، امیدوارکننده می شود

ام اس (multiple sclerosis) به معنی سفتی یا تصلب چندگانه در سیستم عصبی مغز و نخاع است. ام اس یکی از بیماری های شایع سیستم عصبی مرکزی است که در اثر تخریب غلاف میلین ایجاد می شود. احتمالادر بروز ام اس عوامل متعددی دخالت دارد. اما به نظر می رسد سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های میلین ساز مغز و نخاع آسیب می زند که نقش مهمی در انتقال پیام های عصبی دارند. آسیب های میلین در نواحی مختلف مغز، ساقه مغز، مخچه و نخاع در ام آرآی به صورت نواحی مشخص دیده می شود که اصطلاحا پلاک نام دارد. وقوع ام اس در کودکی نادر است. اما در ١٨تا٤٠سالگی شیوع آن افزایش می یابد و مجددا بعد از ٤٠سالگی سریعا کاهش می یابد. ابتلابه بیماری در زنان دو تا سه برابر مردان است. متاسفانه بیماری طی دهه اخیر در ایران افزایش قابل توجهی داشته است. به نظر می رسد در کشور ما حدود ٥٠هزار بیمار مبتلابه ام اس وجود دارد. سیر بیماری اشکال متعددی دارد. اغلب بیماران در مرحله حمله بیماری علایم شدید دارند و پس از آن بهبودی تقریبا کامل پیدا کرده و تا حمله بعدی مشکل حادی ندارند. بنابراین سیر بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ناتوانی جدی کمتر از 30درصد بیماران را درگیر می کند. اگر بیماری با گذشت ١٠تا ١٥سال از ابتلاناتوانی جدی ای نداشته باشد، بیماری ام اس، «خوش خیم» تلقی می شود. در ادامه علایم ام اس را با هم مرور می کنیم.
    - بیش از 90درصد بیماران درجاتی از خستگی را به صورت مداوم یا گاهگاهی تجربه می کنند که ممکن است با استراحت کافی کاملابرطرف نشود.
    - حدود 60درصد بیماران به گرما حساسیت دارند. به دنبال استحمام، فعالیت در هوای گرم و ورزش، به صورت موقت خستگی و سایر علایم شان بدتر می شود.
    - کاهش یا تاری دید ناگهانی در یک چشم
    - دوبینی، حرکات غیرطبیعی چشم ها
    اختلالات حسی اندام ها، احساس سنگینی و ضعف حرکتی اندام (دست یا پا یا هر دو)
    - لرزش، اختلال در حس های عمقی و از دست دادن تعادل
    - احساس گرفتگی و گزگز و عدم تعادل یک اندام
    - اختلال عملکرد مثانه به صورت فوریت یا تاخیر شروع ادرار
    بسیاری از علایم بیماری غیراختصاصی است و اگر علایم ذکرشده به صورت پایدار بیش از ٢٤ساعت طول بکشد، اهمیت داشته و فرد باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند. درباره درمان بیماری ام اس هم باید گفت درمان به سه گروه تقسیم می شود؛ گروه اول یا درمان مرحله حاد، شامل استفاده از داروهایی است که به فروکش کردن حمله ها در مدت زمان کوتاه کمک می کند. در این گروه، قسمت اصلی درمان شامل استفاده از داروهای کورتن به صورت تزریقی یا خوراکی است (البته طبق نظر پزشک معالج و بر اساس شدت علایم). گروه دوم استفاده از داروهای پیشگیری کننده از حمله های بعدی (یا تعدیل کننده بیماری) است. یکی از معروف ترین این داروها اینترفرون بتاست. اینترفرون بتا انواع متفاوتی دارد که طبق نظر پزشک معالج تجویز می شود. داروی دیگر آمپول «گلاتیرامراستات» است. (معادل ایرانی این دارو، کوپامر و اسویمر است) داروی دیگر فینگولید است. این دارو در بیمارانی که قادر به تزریق آمپول نیستند یا در نتیجه استفاده از داروهای قبلی عارضه ای پیدا کرده اند، تحت شرایط خاص و زیر نظر پزشک معالج تجویز می شود. گروه سوم درمان نیز استفاده از اقدامات توانبخشی است که شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی است. به طورکلی برای بیماران ام اس دو ورزش شنا (در آبی با دمای متعادل) و یوگا مفید است. گفتنی است استفاده از سونا و جکوزی برای بیماران ام اس ممنوع است. در پایان ذکر این نکته ضروری است که با توجه به تحقیقات گسترده در سراسر جهان چشم انداز درمان بیماری ام اس روشن است. به امید آن روز.
    
     
منبع: شرق، ش 2027 تاریخ 8/3/93، ص 8 (علم)، نویسنده: مژگان قهاری*متخصص مغز و اعصاب عضو کمیته علمی انجمن ام اس ایران