نسترن مجدی نسب» رییس انجمن «ام اس» خوزستان در گفت وگو با «شرق»:پروتکل درمان در ایران با آمریکا و اروپا یکسان است

طبق تصویب فدراسیون بین المللی ام اس، آخرین چهارشنبه ماه می، روز جهانی ام اس است. روز جهانی ام اس، بهانه ای است برای آشنایی بیشتر با بیماری قرن که تا امروز بیشتر جنبه های آن، علل و سازوکار پیدایش نشانه های آن ناشناخته مانده است و دارو و درمان های موجود نه اصل و ریشه بیماری که علایم و نشانه های آن را تا حدودی پنهان می کند. به همین مناسبت به انجمن ام اس خوزستان در دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اهواز آمدم تا با خانم دکتر «نسترن مجدی نسب» متخصص مغز و اعصاب، عضو هیات علمی دانشگاه و رییس انجمن ام اس خوزستان در مورد این بیماری به گفت وگو بنشینیم. انجمن ام اس خوزستان بیش از هزارو۵۰۰نفر را تحت پوشش دارد و تسهیلاتی مانند ام آرآی، کاردرمانی و گفتاردرمانی رایگان را برای این گروه فراهم می کند.
     
  ....::::: به ادامه ی مطلب بروید ::::....

   از آنجایی که برخی از علایم ام اس ممکن است با بیماری های دیگر همپوشانی داشته باشد، روش های قطعی تشخیص این بیماری چیست؟
    بیماران معمولابا شکایات متعددی مثل تاری دید، سرگیجه، عدم تعادل، ضعف اندام ها، اختلالات حسی، گاهی خستگی و اختلالات ادراری مراجعه می کنند. روش قطعی در تشخیص ام اس، علایم کلینیکی و ام آرآی مغز است.
    
     چند نوع ام اس وجود دارد و افرادی که بیماری آنها تازه تشخیص داده شده معمولادر کدام گروه قرار می گیرند؟
    
    بر اساس علایم بالینی ام اس به چهار نوع تقسیم بندی می شود:
    1- شایع ترین نوع بیماری ام اس، نوع عودکننده -فروکش کننده است. حدود 75درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری شان در این نوع قرار می گیرند که در این نوع، بیمار به طور ناگهانی دچار حملاتی می شود که یک یا چند قسمت از بدنش را درگیر می کند. سپس بیمار به طور کامل یا اینکه تا حدود زیادی بهبود می یابد و بیماری تا حمله بعدی که اتفاق بیفتد پیشرفت نمی کند. حمله بعدی می تواند خیلی زود یا اینکه سال ها بعد اتفاق بیفتد. 2- خطرناک ترین نوع بیماری ام اس، نوع پیش رونده اولیه است که حدود 15درصد بیماران مبتلابه ام اس به این نوع دچار هستند. بیماران مبتلابه نوع پیش رونده اولیه به طور پیوسته حالشان بدتر می شود و در بین حملات، حالشان هیچ گونه بهبودی نمی یابد یا اینکه بهبودی اندکی دارند. 3- بیماران دچار ام اس نوع پیش رونده ثانویه ابتدا در نوع عودکننده - فروکش کننده قرار دارند و در آخر نیز به نوع پیش رونده تغییر خواهند کرد. طی 10سالی که از شروع بیماری می گذرد، حدود 50درصد بیماران که در ابتدا در نوع عودکننده -فروکش کننده قرار داشتند در نوع پیش رونده ثانویه قرار می گیرند. در عرض 25سال حدود 90درصد بیمارانی که ام اس آنها در نوع عودکننده -فروکش کننده قرار داشته است به نوع پیشرونده ثانویه تغییر خواهند کرد. 4- بیمارانی که به چهارمین نوع ام اس یعنی پیش رونده -عودکننده مبتلاهستند از ابتدا دچار ضایعات پیش رونده ای هستند اما طی آن دچار حملات حاد نیز می شوند که علایم آن ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می رود. حدود شش تا 10درصد بیماران به این نوع از ام اس دچار می شوند. بیشتر این نوع در افرادی دیده می شود که بعد از 40سالگی به این بیماری مبتلامی شوند.
    
     دلایل و علل محیطی نیز برای ابتلابه این بیماری در نظر گرفته شده است، مثل کمبود ویتامین D و ابتلابه برخی عفونت ها. ردپای استرس و آلودگی های محیطی هم در ابتلابه این بیماری دیده شده است؟
    از عوامل محیطی بحث کمبود ویتامین D و برخی از عفونت ها به ویژه عفونت های ویروسی مطرح هستند. استرس در شروع بیماری نقش ندارد، ولی وضعیت بیمار را بدتر و علایم را تشدید می کند ولی هنوز اثر آلاینده های محیطی اثبات شده نیست.
    
     حتی با وجود آفتابی که در بیشتر شهرها داریم کمبود ویتامین D شایع است؟
    بله. به نظر می آید به دلیل تغذیه افراد و کمبود مصرف لبنیات، تخم مرغ، جگر و به ویژه غذاهای دریایی باشد.
    
     اخیرا در یک تحقیق که در مجله «نورولوژی» انتشار یافت، ۵۰ منطقه ژنی که در بروز این بیماری دخیل هستند، مشخص شد. این یافته برای فهم بیشتر ام اس چه کمکی می تواند بکند؟
    در پیدایش این بیماری یکسری عوامل محیطی و وراثتی مطرح شده است که طبعا به نظر می آید بعضی از ژن ها در این بیماری دخیل باشند.
    
     امروزه شاهدیم که در مناطقی مثل آمریکای شمالی، اروپای غربی و حتی استرالیا به ازای هر صدهزارنفر بالای صدمورد ابتلارا داریم، در حالی که در هند، پاکستان و کشورهایی که در آفریقا و آمریکای جنوبی واقع شده اند، موارد ابتلاحدود 20-5 نفر است. آیا شیوع این بیماری در دنیا از الگوی خاصی پیروی می کند؟
    بله. ام اس در برخی از مناطق مثل آمریکا و استرالیا بیشتر و در آفریقا کمتر شیوع دارد. تفسیر این موضوع به بحث عوامل محیطی در بروز ام اس برمی گردد، هرچند که هنوز چگونگی نقش عوامل محیطی مشخص نیست. پس نمی توان گفت چرا در برخی مناطق بیشتر است یا کمتر، ولی قطعا عوامل محیطی یکی از فاکتورهای ایجادکننده بیماری هستند.
    
     از طرفی می دانیم برخی عفونت ها احتمال ابتلابه بیماری های خودایمنی را بالامی برد. با وجود امکانات بهداشتی و درمانی بهتر در کشورهای بیشترتوسعه یافته با آمار ابتلای بالاتری مواجه هستیم. در این مورد چه تفسیری می توانیم داشته باشیم؟
    «تئوری بهداشت» تئوری جدیدی است که برای ام اس مطرح شده است. دیده شده اگر افرادی که در دوران کودکی کمتر در معرض عوامل ویروسی قرار گرفته باشند، ممکن است سیستم ایمنی آنها در بزرگسالی به صورت لجام گسیخته عمل کند و وارد فاز واکنش های خودایمنی شود. بنابراین به دلیل رعایت استانداردهای بالای بهداشتی، در دوران کودکی در معرض عوامل عفونی و ویروس ها قرار نمی گیرند و در نتیجه سیستم ایمنی آنها خودبخود بارور نمی شود و در نتیجه احتمال اینکه سیستم ایمنی بدن از حالت نرمال خارج شود و به بافت خودی حمله کند، بیشتر می شود. در نتیجه توصیه می شود فرد آنقدر حفاظت شده و استریل نباشد که هیچ وقت به بیماری ویروسی دچار نشود.
    
     معمولاچه داروهایی برای بیماران ام اسی تجویز می شود؟ آیا داروها و درمان هایی که در ایران در دسترس بیماران قرار می گیرد، همسان با دنیا و پروتکل های جهانی است؟
    داروهای آونکس، سینوکس، بتافرون، اکتوفرون و اکتوریف که اینترفرون بتا هستند یا ربیف و رسیژن که اینترفرون آلفا هستند، همگی به صورت آمپول برای بیمار تجویز می شوند. اشکال دارویی جدیدتری (مانند فینگولید) هم داده می شود که به صورت قرص خوراکی است. اعضای کمیته ام اس ایران سالانه سه الی چهاربار در گردهمایی های خارج از کشور شرکت کرده و با پروتکل های روز دنیا همسان سازی شده و در جریان ساخت و استفاده از آخرین داروها قرار می گیرند. با قطعیت می توانم بگویم که پروتکل درمان در ایران کاملابا آمریکا و اروپا یکسان است.
    
     آیا پیشرفت های اخیر پزشکی در زمینه ژن درمانی و سلول های بنیادی توانسته است به درمان ام اس کمک کند؟
    ژن درمانی در حد تحقیق و پژوهش است، ولی در مورد سلول های بنیادی تحقیقات در حال انجام است و هنوز به مرحله استفاده برای بیمار نرسیده است.
    
     و حرف آخر.
    ام اس بیماری ناتوان کننده ای است که متاسفانه در افراد جوان رخ می دهد. به نظر می رسد لازم است که ویتامین D، به دلیل شیوع کمبود آن در اکثریت جامعه، در همه افراد بررسی شود و آخرین توصیه، پرهیز از مصرف سیگار است زیرا باعث تشدید بیماری می شود.
 

نویسنده: فاطمه شکیبا