یک متخصص مغز و اعصاب گفت: مطالعات دانشمندان نشان داده است کمبود ویتامین D در بروز بیماری ام اس تاثیر دارد و با انجام یک آزمایش خون می توان تشخیص داد که فرد به بیماری ام اس مبتلا هست یا خیر.
شکوفه علایی درباره علت بیماری افزود: علت قطعی این بیماری هنوز نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز مشخص نشده است، اما متخصصان مغز و اعصاب از لحاظ تئوری، عامل ژنتیک و عوامل محیطی مانند کمبود ویتامین D و ویروس ها را سه عامل اصلی در بروز بیماری ام اس می دانند.
البته استرس های روحی و هیجانات در بروز ام اس تاثیر مستقیم دارد و در افرادی که مستعد این بیماری هستند به دنبال استرس و هیجان، علائم بیماری ظهور می کند.
وی ادامه داد: علائم بیماری ام اس به نوع و شدت بیماری و این که کدام قسمت از سیستم عصبی دچار ضایعه شده، بستگی دارد. به عنوان مثال اگر قسمت بینایی مغز آسیب ببیند بیمار دچار مشکل بینایی می شود. اگر آسیب دیدگی مربوط به اعصاب کنترل کننده حرکات دست و پا باشد، ضعف حرکتی ایجاد می شود و اگر قسمت تعادل مغز دچار ضایعه شود، بیمار دچار مشکلات تعادلی می شود.
ایجاد رقابت در کودکان برای مصرف غذا
محققان دریافته اند استفاده از رفتارهای تشویقی والدین برای خوردن غذا و میوه های سالم در افزایش مصرف میوه و سبزیجات بسیار موثر است، اما ایجاد رقابت در آنها تاثیر آن را سه برابر می کند.
به گزارش ایسنا، اگرچه دانش آموزان از سالم و ناسالم بودن غذاها اطلاعات کافی دارند، اما این آگاهی به این معنا نیست که آنها به اندازه کافی میوه و سبزیجات می خورند. مطالعات اخیری که در زمینه آموزش، ترک سیگار و ورزش انجام شده نیز نشان می دهد که اختصاص یک پاداش خاص در بهبود رفتار کودک و ترغیب کودک به خوردن غذاهای سالم موثر است. مطالعات تائید می کند که در نظر گرفتن پاداش فردی برای کودکان در انتخاب و مصرف میوه و سبزیجات در آنها موثر است و زمانی که فضای رقابتی در میان آنها ایجاد می شود این تاثیر 33 درصد بیشتر می شود.
البته محققان تاکید می کنند در شرایط غیررقابتی، کودکان در سنین بالاتر به سیستم پاداش، پاسخ های مثبت تری می دهند. به طور کلی یافته ها حاکی از آن است که در کنار تاثیر پاداش های فردی، ایجاد شرایط رقابتی در ترغیب کودکان برای تغذیه سالم موثرتر از راه های دیگر است و در صورتی که پاداش های فردی به نتیجه مطلوبی نرسید، ایجاد شرایط رقابتی تاثیرات بیشتر روانی و طولانی مدت تری بر استفاده از غذاهای سالم خواهد داشت.
منبع: جام جم، شماره 4091 به تاریخ 16/7/93، صفحه 16 (سلامت)
گرفتگی عضلات، زنگ زدن گوش، بروز مشکلات قلبی، سنگ کلیه و اختلالات خلقی از نشانه های کمبود منیزیم در بدن است
متخصصان همیشه بر لزوم اهمیت دریافت مقدار کافی ویتامین و مواد مغذی در رژیم روزانه غذایی تاکید می کنند، اما نکته بسیار مهمی که بسیاری از افراد جامعه توجه زیادی به آن ندارند، تامین عناصر ضروری مورد نیاز بدن مثل روی، منگنز، مس و فسفر است که کمبودشان می تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد و سلامت را به خطر بیندازد.
بر اساس گزارش های سازمان غذا و داروی آمریکا این عناصر ضروری در مواد غذایی متنوعی وجود دارد و همیشه هم در دسترس است و دریافت ناکافی آنها به تغذیه نامناسب افراد و ناآگاهی آنها برمی گردد چرا که عناصر کمیاب به اندازه ید و کلسیم شناخته شده نیستند. همچنین بدن به عناصر کمیاب تری مثل کولین، کروم، فلوراید، ید و مولیبدن هم نیاز دارد که در 90 درصد موارد با تغذیه روزانه در اکثر افراد تامین می شود و فقط در شرایط خاصی افراد دچار کمبود این عناصر خواهند شد. البته با یک آزمایش خون ساده می توان میزان عناصر، ویتامین ها و ریزمغذی های بدن را بررسی کرد تا در صورت نیاز برای فرد مکمل تجویز شود.
آن روی سکه
بر اساس آمار، نیمی از کم خونی های شایع، نتیجه کمبود تلفیقی دو عنصر آهن و روی است. در این بین، روی (زینک) جزء 15 عنصر معدنی و ضروری محسوب می شود که بدن ما به آن نیاز دارد و کمبود آن روی سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی می گذارد، باعث بی اشتهایی می شود و بهبود زخم ها را به تعویق می اندازد، اما مصرف به اندازه آن در سلامت پوست و مو موثر است و با افزایش متابولیسم از تجمع چربی ها در بدن پیشگیری می کند. دکتر علی اکبر رمضانی، متخصص تغذیه در گفت وگو با جام جم می گوید: به طور طبیعی دو تا سه گرم روی در بدن هر فرد بالغ وجود دارد که مقدار قابل توجهی از آن در استخوان ها و درصد کمی در پوست موجود است. البته در صورت کمبود این عنصر مشکلات زیادی از جمله کاهش ضریب هوشی، اختلالات رشد، کوتاهی قد و رنگ پریدگی بروز می کند. نکته بسیار مهم این که روی در بدن ساخته نمی شود و باید از طریق مصرف مواد غذایی تامین شود. باید بدانید فرآورده های دریایی منابع غنی از روی به حساب می آیند. علاوه بر آن، جگر، مرغ، گوشت قرمز، شیر، تخم مرغ، حبوبات مانند لوبیا و عدس، غلات سبوس دار و انواع مغزها مثل بادام زمینی، گردو، بادام و فندق جزو منابع روی هستند. به گفته دکتر رمضانی، کمبود روی براحتی در افراد قابل تشخیص نیست و تنها در مراحلی که کمبود آن شدید باشد به صورت تغییرات رنگ پوست و کوتاه قدی (در سنین رشد) بروز می کند و از طریق اندازه گیری سرم خون یا نمونه ناخن و مو توسط پزشک تشخیص داده می شود.
تیغ دولبه ای به نام سدیم
در سال های اخیر متخصصان تغذیه همواره درباره عوارض مصرف نمک زیاد هشدار می دهند، اما باید بدانید نمک حاوی سدیم است؛ عنصری که آب بدن را تنظیم می کند، در تنظیم PH بدن و منقبض شدن عضلات موثر است و به هدایت امواج عصبی کمک می کند. البته باید حواستان به این عنصر باشد چرا که مثل تیغ دو لبه عمل می کند و در صورت مصرف بیش از حدمجاز میتواند سلامتتان را تهدید کند و به افزایش فشار خون منجر شود و زمینه ابتلابه مشکلات قلبی عروقی را فراهم کند
دریابید مس را
به گفته متخصصان تغذیه، مقدار مس در بدن یک فرد سالم بین 100 تا 150 میلی گرم است، اما در موارد نادری بدن با کمبود آن مواجه می شود که از جمله آن می توان به بیماران مبتلابه نارسایی کلیه و بیماری ویلسون اشاره کرد. دکتر رمضانی با بیان این که نوتروپنی یا کاهش غیرطبیعی تعداد گلبول های سفید خون مهم ترین علامت مربوط به کمبود مس است، می گوید: دریافت توصیه شده برای مس حدود دو تا سه میلی گرم در روز است، اما زیاده روی در مصرف آن هم باعث بروز مسمومیت می شود. پس پیش از مصرف مکمل مس و البته هر نوع مکمل غذایی دیگری با پزشک مشورت کنید و گول تبلیغات سودجویان را نخورید چرا که بسیاری از شرکت ها با ترفندهای مختلف سعی در فروش محصولاتشان دارند و به فکر سلامت مشتری نیستند. شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که اصلامس به چه دردی می خورد و چرا باید مواد غذایی حاوی این عنصر مثل غذاهای دریایی، مغزها، بذرها غلات سبوس دار را مصرف کنیم؟ باید بدانید مس به جذب آهن و اکسیده شدن گلوکز (آزاد شدن انرژی در بدن) کمک می کند، حمل کننده اکسیژن در خون است و عنصری ضروری برای ساخت سلول های قرمز خون محسوب می شود. در این بین، خیلی ها می گویند استفاده از ظروف مسی، مس بدن را تامین می کند، اما به گفته دکتر رمضانی، استفاده از این ظروف به هیچ وجه توصیه نمی شود چرا که نه تنها نیاز بدن به مس را تامین نمی کنند بلکه استفاده طولانی مدت از آنها مسمومیت بهمراه دارد که با علائمی مثل تهوع،سرگیجه،استفراغ و اسهال بروز می کند.
از منیزیم چه می دانید
منیزیم یکی از عناصر ضروری بدن محسوب می شود که برای خیلی ها ناشناخته است. حتی بسیاری از متخصصان بروز سکته، میگرن، ام اس و افسردگی را نتیجه دریافت ناکافی منیزیم عنوان می کنند. دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با جام جم می گوید: بروکلی، آجیل ها، شکلات سیاه، غلات کامل، غذاهای دریایی، پنیر توفو، سبزیجات برگ سبز و حبوبات حاوی منیزیم قابل توجهی هستند و با مصرفشان نیاز بدن به منیزیم تامین می شود. این در حالی است که گرفتگی عضلات، زنگ زدن گوش یا کم شنوایی، بروز مشکلات قلبی، سنگ کلیه و اختلالات خلقی می تواند از نشانه های کمبود منیزیم باشد.
نشانه های کمبود منگنز
منگنز به عنوان عنصر فوق العاده کمیاب و ضروری در بدن طبقه بندی می شود که نقش مهمی در سوخت و ساز بدن و رشد استخوان ها دارد و از بروز بسیاری از سرطان ها پیشگیری می کند. به گفته دکتر وفا منابع عمده منگنز حبوبات، غلات کامل، آجیل، چای، شیر، شاه توت، لوبیا سبز، محصولات لبنی و سبزیجات با برگ سبز پررنگ هستند؛ خوراکی هایی که تقریبا در همه خانه ها یافت می شود. به همین دلیل کمبود این عنصر چندان شایع نیست، اما در موارد معدودی با علائمی مثل اضطراب، افسردگی، رماتیسم مفصلی، تورم جلدی، لخته نشدن خون و افزایش قند خون بروز می کند.
مراقب فسفر باشید
در بدن حدود 800 گرم فسفر وجود دارد که درصد بسیار بالایی از آن در استخوان ها و دندان ها به صورت فسفات کلسیم و بقیه آن در بافت های نرم مانند ماهیچه ها و سایر اندام های داخلی یافت می شود. بسیاری از مواد غذایی مثل شیر، تخم مرغ، انواع گوشت، نخودفرنگی، فندق، تخمه آفتاب گردان، گردو، برخی غلات و نان ها حاوی فسفر است. بد نیست بدانید این عنصر در صنایع غذایی هم به عنوان یک افزودنی استفاده می شود، اما سلامت مصرف کنندگان را به خطر می اندازد. متخصصان تغذیه بر این باورند که برای دریافت کافی فسفر، رعایت یک رژیم غذایی متنوع و متعادل کافی است و افراد نیازی به افزایش دریافت آن از منابع دیگر ندارند. بنابراین باید از مصرف مقادیر زیاد فسفر (در غذاهای فرآوری شده و بویژه نوشابه) بپرهیزید زیرا دریافت بیش از حد این عنصر در رژیم غذایی احتمال بروز شکستگی و پوکی استخوان را افزایش می دهد. احتمالااز خودتان می پرسید پس فسفر به چه دردی می خورد؟ این عنصر از جمله عناصر کلیدی در رشد استخوان به حساب می آید و به عملکرد طبیعی سلول ها و تولید انرژی در بدن کمک می کند. همچنین از عوارض کمبود آن در بدن می توان به نارسایی تنفسی، مشکلات مغزی واختلال رشد اشاره کرد.
از موز و سیب زمینی تا پتاسیم
پتاسیم یکی از عناصر مهم مورد نیاز بدن است و در بسیاری مواد غذایی وجود دارد و تنها زمانی که تغذیه نامناسبی داشته باشیم دچار کمبود پتاسیم می شویم که با علائمی مثل عطش زیاد، حالت تهوع و استفراغ، کوفتگی و گرفتگی عضلات هنگام خواب، تغییر در ریتم طبیعی ضربان قلب و خستگی مزمن بروز می کند. این در حالی است که یک فرد بالغ روزانه به حدود 4.7 گرم پتاسیم نیاز دارد در حالی که اکثر افراد روزانه فقط بین 2.1 تا 3.5 گرم از این عنصر دریافت می کنند. آیا می دانید پتاسیم در چه مواد غذایی یافت می شود؟ به گفته دکتر وفا، موز، سیب زمینی، چغندر، کرفس، بامیه، گوجه فرنگی، کدو حلوایی، آجیل ها، کره بادام زمینی، شکلات، نارگیل، ماکارونی، پرتقال، خرما، گلابی، طالبی، کیوی، آووکادو، مرغ، بوقلمون و ماهی سرشار از پتاسیم است که با مصرفشان دچار عوارض ناشی از کمبود این عنصر نخواهید شد.
دریابید سلنیوم را
سلنیوم به بدن کمک می کند با رادیکال های آزاد که باعث بروز بیماری هایی مانند سرطان و بیماری های قلبی می شوند، مقابله کند. تخم مرغ، مرغ، جگر و سیر از جمله مواد غذایی حاوی سلنیوم محسوب می شوند و مصرفشان از عوارض ناشی از کمبود این عنصر پیشگیری می کند .
منبع: جام جم، شماره 4089 به تاریخ 14/7/93، صفحه 16 (سلامت) ، نویسنده: پریسا اصولی
گروه سلامت- دنیا دور سرتان می چرخد، احساس می کنید قادر نیستید تعادل تان را حفظ کنید و هر لحظه ممکن است نقش زمین شوید.
همراه شدن این وضعیت با علائمی مانند تهوع و استفراغ، وزوز گوش، کاهش شنوایی و اختلال تعادلی تائید می کند که شما مبتلابه سرگیجه هستید که ممکن است عارضه ای موقت و خوش خیم باشد یا این که خبر از اختلالات و بیماری های جدی تری بدهد. درواقع سرگیجه اختلالی است که از مغز یا گوش میانی نشات می گیرد.
متخصصان مغز و اعصاب، سرگیجه را به دو نوع محیطی یعنی ناشی از اختلال در گوش داخلی و نوع مرکزی که ناشی از اختلال در هسته عصب هشتم مغزی و ارتباطات و مسیرهای مرکزی آن است، تقسیم می کنند.
دکتر فهیمه حاجی آخوندی، متخصص مغز و اعصاب می گوید: سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای است که پزشک را به سمت بیماری زمینه ای و علت سرگیجه هدایت می کند. سرگیجه محیطی معمولاخوش خیم محسوب می شود و ناشی از اختلال در مجاری نیم دایره ای دهلیز گوش داخلی است. همچنین عفونت گوش داخلی یا عفونت عصب هشتم مغزی نیز در بروز سرگیجه محیطی نقش دارد. خوب است بدانید که معمولاتهوع و استفراغ، وزوز گوش، کاهش شنوایی و اختلال تعادلی با سرگیجه همراه است.
این متخصص در گفت و گو با جام جم درباره دیگر عوامل موثر در بروز سرگیجه محیطی می افزاید: علل دارویی، ضربه به سر و دیگر بیماری های گوش داخلی نیز به بروز سرگیجه های محیطی کمک می کند. خوشبختانه سرگیجه محیطی در اغلب موارد، خوش خیم و با روش های درمانی ساده قابل کنترل است.
سرگیجه ناشی از اختلالات مغزی
به گفته دکتر حاجی آخوندی، سرگیجه مرکزی ممکن است ناشی از اختلال در خون رسانی به قسمت هایی از مغز (ساقه مغز و مخچه)، وجود التهاب یا اثر فشاری در این قسمت ها باشد که تشخیص این نوع سرگیجه و افتراق آن از نوع محیطی بسیار اهمیت دارد. بیماری ام اس و میگرن هم ازجمله علل سرگیجه مرکزی است. حتی سرگیجه به صورت نه چندان شایع، می تواند علامت بیماری هایی مانند پارکینسون باشد.
وی تاکید می کند: سرگیجه مرکزی اغلب همراه با علائمی همچون دوبینی، اختلال بلع، سکسکه، گزگز و مورمور شدن ناحیه دور دهان یا نیمه صورت، ضعف و بی حسی اندام ها اتفاق می افتد. بروز این علائم همراه با سرگیجه حاد و ناگهانی دلالت بر مرکزی بودن سرگیجه دارد و باید بسرعت مورد بررسی های دقیق مغزی شامل تصویربرداری با MRI و بررسی عروقی قرار گیرد. وجود فاکتور های خطر مثل سن بالا، دیابت، فشار خون، بیماری عروق کرونر و سابقه سکته مغزی نیز احتمال مرکزی بودن سرگیجه را زیاد می کند.
تشخیص سریع نوع سرگیجه
به خاطر داشته باشید که همراه بودن سرگیجه با علائمی مانند کاهش شنوایی و وزوز گوش می تواند نشانه سرگیجه محیطی باشد، اما وجود این علائم به معنای نفی ابتلابه سرگیجه مرکزی نیز نیست.
دکتر حاجی آخوندی در این باره توضیح می دهد: شدت سرگیجه و تهوع و استفراغ همراه آن در سرگیجه های محیطی بسیار وخیم تر است، اما این نکته نیز نمی تواند با اطمینان بالا، تفکیک کننده سرگیجه محیطی از مرکزی باشد. افتراق سرگیجه محیطی از مرکزی حتما باید از سوی پزشک و در صورت نیاز با انجام آزمایش ها و تصویربرداری از مغز انجام شود. به یاد داشته باشید که این تشخیص از آن رو بسیار اهمیت دارد که سرگیجه های مرکزی معمولاخطرناک تر است و نیاز به درمان های اختصاصی دارد.
بیماری هایی که با سرگیجه می آید
آیا برخی بیماری ها یا مصرف برخی داروها نیز می تواند با سرگیجه همراه باشد؟
دکتر حاجی آخوندی با اشاره به این که سرگیجه های خوش خیم که معمولاناشی از اختلالات یا عفونت گوش داخلی است، به صورت دوره های چند ساعته و همراه با وزوز گوش و کاهش شنوایی پیش رونده تظاهر می کند، در پاسخ می گوید: همچنین سرگیجه ممکن است نشانه ای از بیماری های مهم تری نظیر بیماری ام اس یا ضایعات التهابی دیگر ساقه مغز باشد. سکته مغزی و اختلال خون رسانی به ساقه مغز و مخچه نیز از بیماری های بدخیم تری است که ممکن است با سرگیجه تظاهر کند.
داروهایی که سرگیجه می آورد
به گفته دکتر حاجی آخوندی، گاهی نیز سیستم گوش داخلی و عصب هشتم مغزی متصل به آن به مصرف برخی داروها نظیر جنتامایسین حساسیت نشان می دهد و با سرگیجه بروز می کند. مسمومیت یا مصرف بیش از حد برخی داروها نیز به طور شایع سبب بروز سرگیجه می شود که داروهای خواب آور و آرامبخش، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدتشنج مهم ترین آنهاست. همچنین مصرف همزمان چندین داروی ضد فشار خون با دوز بالانیز می تواند سبب بروز حالت سبکی سر و سنکوپ شود که گاهی با سرگیجه اشتباه گرفته می شود.
اولین اقدام در صورت بروز سرگیجه
بی شک سالمندان بیشتر در معرض خطر ناشی از عوارض سرگیجه هستند و بر این اساس، در صورت بروز سرگیجه حاد و ناگهانی در آنان و بخصوص در صورت وجود فاکتورهای خطر نظیر دیابت، فشار خون، سابقه سکته مغزی و بیماری عروق کرونر باید فورا به اورژانس انتقال داده شوند.
دکتر حاجی آخوندی با اشاره به این مطالب می افزاید: در مورد دیگر سرگیجه های ناگهانی و بدون سابقه خاص نیز بهتر است بیمار از راه رفتن و ایستادن پرهیز و به اورژانس مراجعه کند. در صورت بروز نوع غیر حاد سرگیجه نیز بیمار باید برای بررسی به صورت سرپایی مراجعه کند.
پیشگیری و درمان سرگیجه
به گفته دکتر حاجی آخوندی، سرگیجه های خفیف و متوسط با دارودرمانی کنترل می شود، اما در مورد سرگیجه های شدید از داروهایی که خاصیت آرامبخشی دارد و برای برطرف کردن تهوع نیز از داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می شود. البته درمان واقعی سرگیجه به بیماری زمینه ای ایجاد کننده آن بستگی دارد.
این متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر این که اغلب بیماری های منجر به سرگیجه اکنون قابل پیشگیری نیست، می افزاید: تلاش برای کنترل عوامل خطر بروز سکته مغزی شامل قند و فشار خون و اضافه وزن در کاهش احتمال بروز سرگیجه مرکزی موثر است. همچنین اجتناب از ضربه به سر و گردن نیز در پیشگیری از بروز سرگیجه اهمیت دارد.
منبع: جام جم، شماره 4084 به تاریخ 7/7/93، صفحه 24 (سلامت) ، نویسنده: پونه شیرازی