از فقر فرهنگ به فقر سلامت
بحران عدم مطالعه به گمان من مرزهای فرهنگی ما را پشت سر گذاشته و اندک اندک می رود تا بنیادهای بیولوژیک انسان ایرانی را تهدید کند. اگر تا امروز بحران عدم مطالعه و اهمیت نداشتن کتاب در نزد خانواده ها، یک خطر بزرگ فرهنگی محسوب می شد، شاید تا چند سال دیگر این مشکل به نوعی سلامت مغزی ایرانیان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. البته این تاثیر با کمال تاسف در سایه ماهیت بیماری ها گم می شود. به سخن دیگر، بیماری همه چیز را تحت الشعاع خود قرار داده و همه چیز را به خود منسوب می کند، بنابراین کسی متوجه این مساله نمی شود که بخشی از تهدیدات یک بیماری به واسطه ضعف فرهنگی و عدم مطالعه افراد در طول زندگانی به وجود آمده است، نه به واسطه خود بیماری.
یکی از مشکلات عمده مبتلایان به آلزایمر، ناشی از بی سوادی و کم سوادی آنان است. از آنجا که بیماری آلزایمر به طور عمده افراد بالاتر از 65سال را درگیر می کند، بیشتر این مبتلایان به زمانه ای تعلق دارند که تحصیلات در ایران اجباری نشده بود، بنابراین بسیاری از این مبتلایان یا بی سواد هستند یا سطح تحصیلاتشان پایین است. این بی سوادی به شکلی واضح بر عملکرد و میزان درگیری شناختی این بیماران موثر است. ما می دانیم که میزان درگیری شناختی با سطح تحصیلات رابطه عکس دارد و امکان ابتلابه بیماری آلزایمر در افرادی که سطح تحصیلات پایینی دارند، به مراتب بیشتر است. پس بی سوادی اکنون دارد از مردم ما به شکل بیماری پیش رونده آلزایمر، قربانی می گیرد.
اما در بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس داستان به شکل دیگری است. این بیماری افراد جوان را درگیر می کند. متاسفانه میزان و بروز این بیماری در جامعه ما در حال افزایش است و افرادی را درگیر می کند که می توانند برای خود و جامعه، فردی خلاق و کارآمد باشند. بیماری ام اس به دلیل ماهیت خود می تواند مناطق مختلف اعصاب مرکزی را درگیر کند و به علایم عصبی گوناگونی منجر شود. این علایم شامل علایم بینایی، تعادلی، حرکتی و حسی است. یکی از درگیری ها و اختلالات ناشی از بیماری ام اس که می تواند بسیار آزاردهنده باشد و سبب از کارافتادگی فرد شود، اختلال های ذهنی و شناختی است. فرد مبتلابیان می کند که دیگر آن حدت ذهنی قبل را ندارد و مغزش نمی تواند همانند قبل مفاهیم را پردازش کند. باید دانست که به رغم تحقیقات گسترده درباره بیماری ام اس، هیچ دارویی که بتواند موجب بهبود وضعیت شناختی این بیماران شود، کشف و تولید نشده است. باید توجه داشت که اختلال شناختی صرفا یک ضعف خفیف حافظه نیست بلکه می تواند به شکلی جدی حیات مفید فرد را تحت الشعاع خود قرار داده و باعث از کارافتادگی فرد شود و بیمار به واسطه این اختلال دیگر نتواند حضوری موثر در زندگی و اجتماع داشته باشد. در حال حاضر پژوهش های زیادی برای ارایه راه حلی جهت بهبود شرایط این بیماران و حل معضلات شناختی آنان در حال انجام است. شاید یکی از دلایلی که دانشمندان تاکنون نتوانسته اند دارویی برای رفع اختلالات ذهنی و شناختی مبتلایان به ام اس پیدا کنند، ماهیت پیچیده درگیری قوای شناختی در این بیماران است. البته داستان به این بدی نیست و جنبه هایی از فرآیندهای مغزی وجود دارد که می تواند تا اندازه ای این نقص های شناختی را برطرف کند. مشخص شده که الگوی درگیری شناختی در مبتلایان به ام اس، صرفا ناشی از تخریب میلین و آکسون ها نیست (دو جزو سیستم عصبی که در بیماری ام اس درگیر می شود)، بلکه نوعی واکنش سازگاری در مغز به نام نوروپلاستیسیتی که سعی در جبران نقصان به عمل آمده دارد، عملاسبب بهبود وضعیت بیماران و بهبودی نسبی آن نقص به وجود آمده می شود. نوروپلاستیسیته به وضعیتی اطلاق می شود که هم در حالت طبیعی و هم در پاسخ به یک حالت آسیب زا در مغز اتفاق می افتد. این مکانیسم، یک مکانیسم جبرانی است که طی آن سایر مناطق مغزی که سالم هستند ولی در عمل کارکرد متفاوتی نسبت به منطقه آسیب دیده دارند، کارکرد آن منطقه آسیب دیده را بر عهده می گیرند و جبران می کنند. نوروپلاستیسیتی دید ما را نسبت به مغز تغییر داده است. ما می دانیم که به غیر از سلول های واقع در منطقه هیپوکامپ، سایر مناطق مغزی توانایی تولید و تولد مجدد نورون ها را ندارند و با مرگ یک نورون، عملاهیچ گونه جایگزینی ای برای آن اتفاق نمی افتد. نوروپلاستیسیتی اما راهی را در اختیار مغز قرار می دهد که تا حدی بتواند آن نقصان به وجودآمده را جبران کند. البته باید توجه داشت هرچه بیماری در مراحل اولیه خود باشد و آسیب وارد آمده به مغز کمتر باشد، احتمال توفیق مغز در جبران نقص به وجودآمده بیشتر است. پس تقویت این فرآیند نوروپلاستیسیته بخصوص در مراحل اولیه بیماری، می تواند یکی از استراتژی های مهم درمانی در مبتلایان به ام اس باشد و یکی از مهم ترین روش ها برای تقویت مورد مذکور، مطالعه و یادگیری است. خواندن کتاب به مثابه نوعی تمرین مداوم برای مغز است. با خواندن مستمر کتاب نوعی تقویت مکرر راه های عصبی اتفاق می افتد و اینگونه، علاوه بر حفظ مسیرهای قدیمی، امکان به وجودآمدن راه های جدید نورونی نیز مهیا می شود. «ریچارد دیویدسون» همسو با این ایده، در مقاله ای نشان داده است که چگونه انجام مداوم تمرین های ذهنی همچون مدیتیشن می توانند فیزیولوژی مغز ما را تغییر دهند؛ مقاله ای که بنا بر قولی، امید را در انسان زنده می کند، امید به اینکه انسان می تواند در هر دوره ای از زندگی اش تغییر کند. مطالعه و خواندن کتاب نیز اثری همانند مدیتیشن دارد. حال با مطالعه نکردن، فرصت بازسازی از مغز گرفته می شود. متاسفانه در جامعه ما، به موضوع مطالعه اهمیت نمی دهند. همان طور که ذکر شد بخش عمده ای از مبتلایان به ام اس افراد جوان هستند، بیمارانی که به دلیل ماهیت بیماری ام اس در معرض نقص شناختی هستند. حال اگر آنطور که در جامعه مان می بینیم، این بیماران تمرینات ذهنی ای همچون مطالعه نداشته باشند، در دهه های آینده باید منتظر مشاهده موجی از بیماران مبتلابه ام اس باشیم که با نقص شدید شناختی مراجعه می کنند، بیمارانی که در گذشته شاید نسبت به تجویز دارو در مورد آنها توجه شده باشد اما به دلیل عدم مطالعه و عدم ترویج کتاب خوانی، این بار در سنی بالاتر با ضعف ذهنی شدید مراجعه می کنند. در آن صورت به گمان من مقصران اصلی نه تنها کارگزاران فرهنگی هستند بلکه ما پزشکان نیز مقصر خواهیم بود که چرا در مواجهه با این بیماران، دیدی همه جانبه نداشتیم و آنها را به درستی راهنمایی نکردیم. البته تا زمانی که ذهن و شناخت، اهمیتی هم تراز و صد البته بالاتر از سایر امکانات بیولوژیک انسان در جامعه ما نداشته باشد، وضع به همین منوال است.
پدیده عجیب و آزاردهنده مطالعه نکردن در جامعه ما، از تخریب آهسته فرهنگمان گذشته و می رود تا با دخالت مستقیم در شکل و سیر بیماری ها، حیات بیولوژیک فرد ایرانی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر تاکنون کسی به فریاد وااسفا برای کاهش سواد جمعی ما گوش نداده و چون ناظری بی طرف، فقط شاهد ضعف فرهنگی ما بوده، شاید این خطر که به شکلی جدی می رود تا حیات زیستی ما را به خطر بیندازد افراد مسوول و ذی ربط را به تکاپو وا دارد. شخصا نمی دانم در جامعه ای که کتابخوانی را یک تفریح بی فایده می داند، چگونه می توان این مشکل بنیادی را حل کرد؟
نویسنده: عبدالرضا ناصرمقدسی *متخصص مغز و اعصاب
جوان لرستانی مبتلابه بیماری ام.اس، هفت اختراع به ثبت رساند که سه اختراع آنها را در زمان ابتلاء به این بیماری به ثبت رسانده است.
علی کردی گفت: یکی از اختراع هایم، دوخت البسه بدون استفاده از نخ و برش است.
وی افزود: هنگامی که در بیمارستان بستری بودم نامناسب بودن البسه بیماران از لحاظ اندازه و دوخت مرا بر آن داشت این اختراع را خلق و به ثبت برسانم.
کردی گفت: اختراع دوچرخه با صرف کمترین انرژی و بیشترین سرعت، دستگاه نقاشی ساختمان بدون نیاز به پمپ باد و با کمترین انرژی، داربست با کمترین انرژی برای جابجایی و 10 درصد سبک تر از نوع فولادی آن از جمله اختراع هایی است که به ثبت رسیده است.
این جوان 22 ساله افزود: قبل از آن که به بیماری ام .اس مبتلاشوم کار می کردم و هزینه ثبت اختراع ها را تامین می کردم اما به دنبال ابتلاء به بیماری، با دریافت قرض از دیگران اختراع هایم را ثبت کردم.
کردی که دارای دیپلم مکانیک است، گفت: بر اثر ابتلاء به بیماری ام.اس از ناحیه دو پا فلج شده اما با اعتماد به نفس و این که خواستن توانستن است موفق شده بهبودی خود را بازیابد.
وزارت بهداشت می گوید با واردات داروهای مورد نیاز از هند و کره جنوبی، کمبود دارو در ایران جبران می شود
معاون سازمان غذا و دارو با اشاره به ارزان تر بودن داروهای تولیدی در کشورهای آسیای شرقی، از افزایش واردات دارو از هند و کره خبر داد و گفت: فعلادارویی از چین وارد نمی کنیم، اما ۹۰ درصد مواد اولیه دارویی از هند و چین وارد می شود.
شمس علی رضازاده به این نکته مهم هم اشاره کرد که با توجه به هزینه کمتر داروهای تولید شده در کشورهای آسیای شرقی و راحت تر بودن مبادلات مالی با این کشورها علاقه مندیم واردات دارو را از شرکت هایی که خودمان آنها را تائید می کنیم از این کشورها بخصوص هند و کره افزایش دهیم.
در همین خصوص، عباس حاجی آخوندی، رئیس سازمان غذا و دارو نیز در گفت و گو با جام جم با بیان این که هم اکنون حداکثر 65 قلم کمبود دارو در بازار وجود دارد، عنوان کرد: سیاست اصلی وزارت بهداشت، حمایت از تولید داخلی داروست و در وهله دوم نیز ضمن رعایت قوانین و حفظ کیفیت دارو، تلاش می کنیم که واردات دارو از طریق شرکت های خارجی انجام شود که قیمت تمام شده دارو، ارزان تر باشد. این مقام مسئول تاکید کرد که با واردات داروهای مورد نیاز از این کشورها تلاش می کنیم که کمبود دارو در کشور را جبران کنیم.
حاجی آخوندی در پاسخ به این که آیا داروهای وارداتی از این کشورهای آسیایی، همان کیفیت داروهای استاندارد وارداتی از کشورهای توسعه یافته را داراست، تصریح کرد: داروهایی را از این کشورها وارد می کنیم که در 35 کشور پیشرفته دنیا، گواهی فروش داشته باشد؛ یعنی طبق قانون، محل تولید دارو مهم نیست، بلکه مهم این است که آیا این دارو در کشورهای پیشرفته، مجوز توزیع دارد یا خیر. بر همین اساس نیز داروهایی را از کشورهای آسیایی وارد می کنیم که مجوز فروش در اروپای غربی، استرالیا و آمریکا ی شمالی داشته باشد.
معاون سازمان غذا و دارو نیز درباره ویژگی این شرکت های تولیدکننده دارو اضافه کرد: این طور نیست که داروهای مورد نیاز کشور را از هر شرکتی وارد کنیم. این شرکت ها باید شرایط خاصی را داشته باشند و سختگیری های زیادی بخصوص برای تائید شرکت هایی که دارو از آنها وارد می کنیم، اعمال می شود.
رضازاده در گفت وگو با فارس یادآور شد: در مورد محصول نهایی و داروی آماده فعلاحدود ۵ درصد واردات دارو به کشور از آسیای شرقی و کشورهایی مثل هند یا کره است که بنا داریم این میزان را افزایش دهیم، البته این کشورها هنوز تکنولوژی داروهای پیشرفته مثل فاکتورهای خونی یا داروهای بایوتکنولوژی را ندارند، به همین علت بیشتر داروهای وارداتی ما از منابع اروپایی است که بیشتر داروهای ضدسرطان را شامل می شود.
این مقام مسئول تاکید کرد: فعلاواردات داروی نهایی از کشور چین نداریم، اما اگر شرکتی در این کشور باشد که تولید باکیفیت و مورد تائید سازمان غذا و داروی ایران داشته باشد، علاقه مندیم برای کاهش هزینه های بیماران از منابع مورد تائید این کشور هم واردات دارو داشته باشیم.
وی گفت: امکان افزایش واردات دارو از آسیای شرقی و کشورهایی مثل هند و کره تا ۱۰ یا حتی ۲۰ درصد داروهای وارداتی وجود دارد، اما این کار به صورت یکدفعه انجام نمی شود و سیر آن کند خواهد بود. چون باید ارزیابی دقیقی در مورد کیفیت داروهای وارداتی داشته باشیم.
معاون دارویی سازمان غذا و دارو خاطرنشان کرد: به هر حال روند افزایش واردات دارو از کشورهای آسیای شرقی عملیاتی شده است و داروهای ارائه شده از این کشورها برای ورود به کشور در اولویت بالاتری بررسی می شود.
واردات داروهای بیماران ام اس تا هفته آینده
مدیرعامل شرکت بازرگانی سهاکیش، وابسته به سازمان تدارکات پزشکی جمعیت هلال احمر از ورود نخستین محموله داروهای مورد نیاز بیماران ام اس درهفته آینده به کشور خبر داد.
محمد شریعتی در گفت وگو با ایرنا افزود: این محموله دارویی با مجوز رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به منظور درمان بیماران ام اس (مولیتپل اسکلروزیس) که یکی از شایع ترین بیماری های سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) است وارد کشور خواهد شد.
وی همچنین درباره داروی ناتالی زوماب با نام تجاری تای صبری که بهترین داروی تزریقی برای درمان بیماری ام اس است، گفت: برای واردات این دارو یک برنامه ریزی ویژه ای را در دستور کار قرار دادیم که براساس نیازی که انجمن ام اس اعلام می کند این دارو وارد کشور می شود.
شریعتی از کاهش زمان خرید و واردات دارو در شرکت بازرگانی سهاکیش، وابسته به سازمان تدارکات پزشکی جمعیت هلال احمر خبر داد و افزود: تاکید مسئولان جمعیت هلال احمر بر خرید محصولات باکیفیت و با قیمت های مناسب از طریق حذف واسطه ها، توزیع سریع دارو و تجهیزات پزشکی مورد نیاز مردم است و به همین منظور در سال ۹۲ برنامه های ویژه ای برای تحقق این موضوع داریم.
30 نفر از خوانندگان کشورمان در 30 شب از ماه مبارک رمضان میهمان برنامه «ضیافت الهی» در شبکه 2 می شوند. به گزارش ایلنا، محمدتقی فاضلی، تهیه کننده و کارگردان برنامه «ضیافت الهی» گفت: این برنامه ویژه ماه مبارک رمضان تدارک دیده شده است که از ۱۹ تیرماه تا عید فطر پخش می شود. فاضلی افزود: ضیافت الهی هر شب ساعت 21:30 از مرکز همایش های رازی دانشکده علوم پزشکی به صورت زنده پخش می شود و شرکت برای عموم مردم نیز در آن آزاد است. هر شب هزار نفر از هموطنان می توانند میهمان این برنامه باشند. مجریان برنامه شهرام شکیبا و فرهاد فخربخش خواهند بود و فرناز علیپور نیز هر شب به ارائه گزارش از بازارچه خیریه ای می پردازد که در همان محل به نفع بیماران ام اس برپاست. او همچنین درباره حضور خوانندگان و بازیگران در این برنامه، عنوان داشت: ما در مدت یک ماه هر شب میزبان یک خواننده و یک بازیگر خواهیم بود. در شب اول برنامه میزبان محسن یگانه هستیم و رضا صادقی، محسن چاووشی، حامد حامی، محمد علیزاده و... میهمان برنامه ما هستند.